Liefde in de kleine boekwinkel

Met een laatste blik controleert ze de etalage. Tussen flinterdunne kunstsneeuw ziet ze alle belangrijke boeken van het moment uitnodigend uitgestald. Grote prentenboeken staan zij aan zij met lijvige literatuur en aanlokkelijke kookboeken wedijveren met kleurige chicklit en vuistdikke romans. Dit alles omlijst door een kleine kunstboom aan elke zijde, zacht flonkerende lampjes rondom en hulsttakken met blank houten kerstornamenten. Ja, mijnheer Duifjes zal tevreden zijn. Snel pakt ze de koperen deurklink en wringt zich door de zware deur naar binnen, terug de warme wereld in. Zou het deze kerst dan eindelijk anders zijn?

Al sinds ze een klein meisje was vormden boeken een veilige wereld voor Froukje. Nog voordat ze kon lezen verslond ze elk boek dat ze in haar knuistjes kreeg met al haar zintuigen. Aan boeken snuffelen zou een vereiste moeten zijn, zij kon het in ieder geval niet laten. Gaat er iets boven de geur van verse inkt en heb je ooit geluisterd hoe bladzijden klinken als je ze knisperend omslaat? En weet je hoe je natgeregende pagina’s weer los krijgt aan de randjes (voordat ze droog zijn) en hoe vochtige kringen een illustratie kunnen ruïneren of verfraaien? Er was niets aan een boek dat het meisje ontging. Froukje leerde zichzelf al lezen voordat ze naar de grote school ging. Al bleef ze altijd dol op prenten en illustraties, dat zou nooit veranderen.

Het was de drukste tijd van het jaar, dat wist iedereen die in een winkel werkte. Met Sinterklaas achter de rug stroomden de klanten gestaag door richting kerstmis. Je vervelen was er niet bij en alles liep gesmeerd tot in de kleinste puntjes en hoekjes. Froukje was dan ook een ervaren verkoopster en ze stond alweer drie jaar in De kleine Boekwinkel. Anton Duifjes hoefde amper een gesprek met haar te voeren, toen ze kwam solliciteren op de vacature. De magere heer op leeftijd herkende in één oogopslag een echte liefhebber van het boekenvak. Froukje met haar spichtige voorkomen, kastanjebruine wilde krullen in een haarklem en mosgroene wollen jurkje paste als een handschoen in het volgepakte interieur. Ze misstond niet naast het glas-in-loodraam en de gedecoreerde tegeltjes in Jugendstil. Zij was het antwoord op de gebeden van de oude boekwinkeleigenaar.

Ook Anton was opgegroeid met boeken, maar dan vooral klassieke literatuur en antieke naslagwerken en encyclopedieën. Met een vader als antiquair en een moeder die werkte als coupeuse was hij als enig kind vroegrijp en snel volwassen. Met zijn kennis van boeken en altijd netjes in het pak, had hij een natuurlijk overwicht. Dit was voor zijn leeftijd vrij bijzonder.  Goudeerlijk en met een ijzeren zelfopgelegde discipline leerde hij het vak van verkopen al op zijn elfde in de kleine boekwinkel in de hoofdstraat. Waar Anton startte met bestellingen inpakken en rondbrengen, voorraden aanvullen en stoffen en vegen, viel hij al snel op door zijn hemelsbrede boekkennis. Net als zijn zesde zintuig voor klanten; al voordat een klant zijn eerste zin had afgemaakt wist hij welk boek bedoeld of nodig was. Dankzij dit talent had hij in Froukje ook direct de juiste herkend.

Het was koffietijd en Froukje vulde de twee porseleinen kopjes in het kleine keukentje achter in de zaak. Nadat ze het groene fluwelen gordijn met haar schouder opzij schoof en naar voren liep met het kleine dienblad, ging het belletje boven de ingang. Klant is altijd koning en pauze bestaat niet, maar mijnheer Duifjes knikte haar vriendelijk toe. Al snel was hij in een geanimeerd gesprek met een stevige dame waarnaast hij extra mager afstak. Ondanks zijn hoge leeftijd was hij nog steeds enthousiast en hij kon levendig vertellen waarbij het ronde brilletje bijna van zijn neus gleed en zijn witte haren geruisloos om zijn hoofd wolkten. Froukje nipte van de hete koffie toen haar oog ineens op de voorpagina van de krant viel. Hidde?! Op een grofkorrelige zwart-witfoto meende ze een man te herkennen die ze te lang geleden voor het laatst had gezien. Met vuurrode wangen hapte ze naar lucht.

‘Gaat het wel jongedame?’ Mijnheer Duifjes ontging weinig en omdat Froukje normaal nogal bleekjes zag was de metamorfose niet te missen. Razendsnel wees ze naar buiten en hield een onsamenhangend verhaal over sneeuw, kerst en zout strooien. Peinzend keek de oude heer haar aan en schuddend met zijn hoofd vouwde hij het kerstpapier om de aankopen. Routineus gaf Froukje de glanzende linten aan die ze ‘s morgens al in de krul had gezet en verdween toen tussen de boekenkasten. De krant lag nog op de balie en de kop boven de foto was niet te missen. Schrijver H. Staal signeert zijn bestseller. Hoewel mijnheer Duifjes nooit een mevrouw had gehad, wist hij wel alles van verliefdheid en onbeantwoorde liefde. Hij wist hoe vervullend en verlangend het voelde en herkende het direct in een ander. Zelf had hij vrede met zijn alleenstaande status, maar zo’n jonge vrouw...dat was toch zonde.

Normaal was Froukje niet zo openhartig, ze was een kei in dwars door haar gevoel heen toneelspelen. Nooit geleerd om op een gezonde manier met emoties om te gaan, maar gewend om alles wat onvoorspelbaar was (zoals gevoelens) weg te drukken of te maskeren, was kerst een lastige tijd. Ze voelde zich dan altijd een beetje wiebelig. Natuurlijk, ze had haar werk gelukkig, dat leidde haar af van haar stille huis. Veel vriendschappen had ze niet, tenminste niet met leeftijdsgenoten. Naast regelmatig een boodschapje doen voor het oude buurvrouwtje en zo nu en dan een praatje met de kassière van de buurtsuper, sprak ze privé weinig mensen. Ooit was dat anders geweest... Ze slikte en draaide haar hoofd af en deed net of ze haar bril poetste. Helaas voor haar trapte mijnheer Duifjes daar niet in.

‘Het is die man van de krant hè?’ en hij schoof haar een gevulde koek toe op een schoteltje. Er kwam geen woord over haar lippen, alleen haar ogen spraken. Dikke tranen stroomden over haar wangen. Mijnheer Duifjes reikte haar een keurig opgevouwen zakdoek aan en opgelaten depte ze haar ogen. Uiteraard klonk net op dat moment opnieuw de deurbel en een lange man stapte de winkel binnen. Al voordat ze hem herkende rook ze zijn vertrouwde aftershave en ze dook achter de stelling met prentenboeken. ‘Aha, als dat niet de schrijver uit de krant is…’ hoorde ze haar redder in nood roepen. Er werden uitbundig handen geschud door twee mannen die elkaar overduidelijk kenden. Voorzichtig gluurde Froukje tussen de boeken door en zag zijn bekende vrolijke gezicht met de rossige krullen, de hoekige bril en zachte mond. Ze stond als aan de grond genageld.

Achteraf wist ze niet hoe ze het gefikst had om onzichtbaar rijen boeken te perfectioneren, koffie te zetten en een bejaard echtpaar te helpen met het uitzoeken van cadeautjes. Toen ze er uiteindelijk niet langer omheen kon om naar de kassa te lopen, was Hidde verdwenen. Het laatste restje moed liet haar bij elke handeling verder in de steek en ze perste er nog met moeite ‘veel plezier met uw aankoop’ uit. Licht in haar hoofd greep ze zich vast aan de metalen stang bij de toonbank. Mijnheer Duifjes draaide het antieke bordje aan de deur om en schoof de knip erop. Terwijl hij in haar betraande gezicht keek brak ze open. Met horten en stoten (en warme chocolademelk, een nieuwe zakdoek en de zachte fauteuil in de hoek) vertelde ze hem over haar Hidde. Zij die samen naar de Schrijversvakschool zouden gaan, beide dol op boeken en taal en maar eentje die het uiteindelijk deed. Hij. En zij, Froukje, die ineens niet meer durfde en daarom niet op kwam dagen. Ze dacht serieus dat ze zou falen en onvoldoende talent had en schaamde zich achteraf zo dat ze hem niet meer onder ogen durfde te komen. Al die rotgevoelens en klote emoties, ze haatte ze en dit was haar straf. Hidde was haar enige liefde geweest en ze had het helemaal zelf verknald.

Anton had al langer door dat haar wereldje klein was, want ze had nooit iets verteld over familie of vrienden. Zelf privé altijd gescheiden houdend, respecteerde hij haar muurtjes uiteraard, maar hij voelde dat hij dit niet kon negeren. Hier kon hij vanuit zijn ‘vaderlijke’ plicht niet omheen. Ja, zo had hij het meteen gevoeld toen ze kwam solliciteren. Deze jongedame kon wel wat liefde en aandacht gebruiken en ook wel wat bescherming tegen de harde maatschappij van vandaag de dag. Hij had dan zelf nooit kinderen gehad, hij bezat wel voldoende inlevingsvermogen om jongelui het beste te gunnen en mee te geven.

Hidde zou komen signeren en al over twee dagen, de dag voor kerst. Waarom had mijnheer Duifjes dat niet eerder verteld? Een verrassing? Nu had ze het alsnog in de krant gelezen en was ze gewaarschuwd. Nee, ze zou niet komen, hem vandaag te moeten zien was al pijnlijk genoeg. Hij was geen greintje minder leuk, lief en knap; haar gevoelens voor hem waren zelfs versterkt. Direct toen ze hem in de smiezen kreeg klopte haar hart als een bezetene en kleurde haar hoofd nog roder dan de kerstmuts op haar haren. Natuurlijk had meneer wel begrepen hoe het werkelijk zat jaren geleden, maar ze had gelogen over haar gevoelens nu. Haar schaamte begreep hij heel goed, maar dat ze nog steeds gek op hem was, daar zweeg ze over. Froukje was behoorlijk overstuur door al haar gevoelens, maar ze onderdrukte de boel met verve. Ja, ze zou natuurlijk helpen met de voorbereidingen en oproepkracht Stine vragen om te assisteren. Daarna zou ze verdwijnen, zoals altijd met kerstmis. Zich terugtrekken in haar stille kamer met pizza en films op tv. Zo was het immers altijd gegaan.

Dit meisje komt helemaal niet naar de signeersessie, zoveel mensenkennis had Anton wel. Hij wilde het alleen niet laten merken. Hij had haar expres niet op de hoogte gesteld van de signeermiddag, want Hidde had hem al over haar verteld. Froukje herinnerde hem aan zijn nichtje, een koppig kind, dat dankzij haar nukkige weigeringen veel moois was misgelopen. Zo werkt dat met koppigheid, er zitten starre aannames achter die moeilijk te veranderen zijn. Maar gelukkig waren er andere knoppen om op te drukken en de jongedame had prachtkwaliteiten waar hij hopelijk nog wel invloed op had. Hij wilde subtiel op haar schuldgevoel inspelen, misschien niet fraai maar het kon niet anders. En ook zijn goede vriend, mijnheer de schrijver moest geïnstrueerd worden. Anton had geen tijd meer te verliezen, want het was al bijna kerstmis.

Froukje fietste met dikke ogen en kloppende hoofdpijn naar huis. Toen ze de sleutel in het slot van haar voordeur stak opende de deur naast haar op een kiertje. Buurvrouw Leentje vroeg haar binnen. Voor ze het wist kwam het hele verhaal er opnieuw uit en kwam de oude dame naast haar zitten. Deppend met haar zakdoek en een zachte arm om Froukjes schouders kon de buurvrouw verrassend goed troosten. ‘Je gaat wel heen kind, anders krijg je nog veel meer spijt!’ Alles in de jonge vrouw protesteerde, maar ze knikte braaf. Leentje vroeg ineens of Froukje zin had om op tweede kerstdag te komen eten en ze keek er zo verwachtingsvol bij dat weigeren onmogelijk was. Met een opgelucht hart en warme wangen ging ze een deurtje verder. Zou deze kerst dan toch anders worden?

Samen hadden ze alles voorbereid. Schalen vol lekkere hapjes, kristallen glazen en flessen wijn stonden paraat op kleine tafeltjes. Met overal brandende kaarsjes en de signeertafel pal achter de etalage waren ze er klaar voor. Over een half uurtje zou het feest beginnen. Stine wist precies wat er van haar verwacht werd zodat Froukje er tussenuit kon knijpen. Ze konden prima zonder haar en ze was absoluut niet in een kerststemming. De liefde en kerstmis konden haar gestolen worden. Het enige wat haar dwars zat was de opmerking van mijnheer Duifjes eerder die dag. Hij wees op haar sobere jurk en vroeg of ze zich nog ging omkleden. Ze kreeg het gevoel alsof hij haar doorhad, helemaal toen hij er uit het niets aan toevoegde: ‘Weet je Froukje, ik ben maar een oude man alleen, maar dat had niet gehoeven als ik de paar kansen in mijn leven in de liefde had gepakt. Je kunt de tijd niet terugdraaien, maar je kunt altijd kiezen voor liefde. Nu en alsnog…’ Hij hoopte zo dat het voldoende was om haar te laten blijven.

Anton had Hidde gevraagd eerder te komen, zo kon hij misschien het ijs breken bij de jonge vrouw en hij stapte keurig op tijd de boekwinkel binnen. Hij oogde wel een beetje zenuwachtig, maar hij had echt werk aan zijn uiterlijk besteed. Naast een blazer in fijne corduroy droeg hij een donkerrood overhemd en een donkere jeans. Zijn rossige krullen zaten vertrouwd warrig en hij scande verwachtingsvol de winkel. Geen Froukje te zien, wel een blond meisje met vriendelijke ogen. Misschien was ze achter in het keukentje? Mijnheer Duifjes liep opgelaten naar het achterste vertrek waar hij de deur op een kiertje vond. Hidde kwam naast hem staan en keek niet minder teleurgesteld. Ze was er vandoor.

Froukje zat op haar bank onder een dekentje met opgetrokken benen. Ze voelde zich heen en weer geslingerd tussen schuldgevoel, verdriet, angst en zelfkritiek. De woorden van mijnheer Duifjes bleven maar nagalmen in haar oren, net als de voorzichtige maar zekere woorden van haar buurvrouwtje. Zeiden ze niet hetzelfde? Maar zij waren niet van deze tijd en wat wisten zij van de liefde? Van iemand houden betekende immers verlaten worden en dat kon ze niet meer aan. Mama had ze ook niet bij zich kunnen houden. Verlaten door haar vader, was het verdriet te groot geweest. Nee, beter hield je je wereld overzichtelijk en klein. Hidde was wat haar betrof voltooid verleden tijd en ze kneep haar ogen stijf dicht.

De signeersessie in de kleine boekwinkel verliep op het oog voortreffelijk. Terwijl een flinke rij klanten geduldig bij de tafel wachtte of tevreden aan hun glas nipte, ging Stine rond met de hapjes en kletste mijnheer Duifjes met het publiek. Hidde beantwoordde braaf alle vragen en signeerde zijn boeken plichtsgetrouw. Wie beter keek zag dat in de ogen van beide mannen de lichtjes ontbraken. Ze waren lichamelijk aanwezig, maar hun gedachten waren elders. De schrijver keek onopvallend op zijn horloge, nog een kwartier en het was kerstavond. Hij had al bedacht dat hij direct weg zou gaan en de eerste bus naar huis zou pakken. Niet dat hij zin had in de zoveelste kerst in zijn eentje, maar alles was beter dan deze teleurstelling. Die ouwe had hem blij gemaakt met een dooie mus, Froukje, zijn Froukje, vond hem niet leuk genoeg. Zoveel was zeker. En ook al had hij haar verdwijning nooit begrepen, hij had zich er bij neergelegd. Al bleef hij wel stiekem hopen dat het niet om hem was... Nu wist hij beter, ze hoefde hem echt niet.

Hidde signeert het laatste boek en knikt de enthousiaste fan vriendelijk toe. Zorgvuldig stopt hij zijn pen in zijn borstzakje en wrijft over zijn stijve vingers. ‘Zijn we nog op tijd?’ hoort hij plotseling bij de deur. Mijnheer Duifjes houdt de deur wijd open om de oude dame binnen te laten en is onder de indruk. Maar Leentje is niet alleen gekomen en met een klein duwtje verschijnt de jonge vrouw ineens voor de schrijver. Met haar bruine krullen losjes opgestoken in een rode fluwelen jurk en hoge hakken herkent hij Froukje bijna niet. Mijnheer Duifjes, die er ook helemaal stil van is, maakt een klein dankgebaar naar Leentje. Gelukkig doorbreekt Stine de stilte door rond te gaan met tot de rand gevulde glazen. 'De winkel is dicht en de bar gaat open,' lacht ze. Terwijl mijnheer Duifjes het volume van de radio omhoog draait hoort hij Leentje meezingen met Jinglebells van Frank Sinatra. Hoe is het mogelijk dat hij deze prachtige vrouw nooit eerder heeft gezien?

Buiten begint het te sneeuwen en wie door de etalage van de kleine boekwinkel naar binnen kijkt ziet een prachtig schouwspel. Een blonde jonge vrouw schenkt dansend glazen bij en een oude dame leest een oudere heer voor uit een groot prentenboek. Tussen de rijen boeken houdt een knap jong stel elkaar teder vast. Hij heeft zijn armen eindelijk om zijn meisje geslagen en zij rust met haar rozige wangen tegen zijn warme borst. Helemaal gelukkig in het moment herkent Froukje opnieuw de liefde in haar Hidde en ze weet nu al niet meer hoe ze al die jaren zonder hem kon. Leentje knipoogt naar allemaal en denkt; wat een heerlijke man, die Anton. Stine is in haar nopjes met de fles wijn en haar vaste bijbaantje. En Froukje en Hidde? Dit zou zo maar eens de mooiste kerst kunnen worden...

@missnienox